پوشش ضد حریق چیست؟
آتش سوزی یکی از خطرناک ترین بلا های طبیعی و انسانی است که در صورت وقوع، می تواند خسارات جبران ناپذیری به جان و مال افراد وارد کند. برای کاهش و از بین بردن اثرات مخرب آتش، استفاده از ندابیر پیشگیرانه در طراحی و ساخت سازه ها ضروری است. یکی از راهکار های مؤثر در این زمینه، استفاده از پوشش ضد حریق ( Fireproof Coatings ) است. این پوشش با ایجاد یک لایه مقاوم روی اجزای سازه مانند ستون، تیر ها و دیوار ها، از گسترش حرارت جلوگیری کرده و زمان ارزشمندی برای کنترل آتش و نجات افراد فراهم می کند.
پوشش ضد حریق چیست و دلایل اهمیت آن
پوشش ضد حریق یا پوشش مقاوم در برابر آتش نوعی ماده شیمیایی است که به صورت رنگ، اسپری یا پوشش ضخیم بر روی سطوح سازه اعمال می شود تا مقاومت آن را در برابر حرارت بالا افزایش دهد. این پوشش معمولاً روی مصالحی مانند فولاد، بتن و و چوب استفاده می شود و هدف آن، جلوگیری از انتقال سریع حرارت و حفظ استحکام سازه در طول مدت آتش سوزی است. به زبان ساده تر، پوشش ضد حریق باعث می شود که سازه دیرتر گرم شود، زمان کافی برای تخلیه افراد فراهم شود، و نیرو های امدادی زمان بیشتری برای کنترل و مهار آتش داشته باشند. پوشش ضد حریق را می توان با یک مثال بیان کرد: تصور کنید که یک ساختمان در اثر یک حادثه غیر مترقبه دچار حریق شده و افراد زیادی در آن حبس شده اند. آتش نشان ها در راه هستند، اما ممکن است قبل از رسیدن آتش نشان ها، اسکلت ساختمان به دلیل آتش سوزی و حرارت بالا فرو بریزد، چرا که با آن حجم از آتش‌سوزی، حتماً اسکلت فلزی آن ذوب خواهد شد، اما با وجود پوشش ضد حریق نه تنها اسکت ساختمان فرو نمی ریزد بلکه زمان کافی برای رسیدن آتش نشان ها و مهار آتش را فراهم می کند.
چرا استفاده از پوشش ضد حریق اهمیت دارد؟
در یک آتش سوزی معمولی، دمای محیط ممکن است طی چند دقیقه به بیش از 1000 درجه سانتی گراد برسد. در چنین شرایطی:
- فولاد در حدود 550 درجه سانتی گراد، حدود 50 درصد از مقاومت خود را از دست می دهد.
- بتن دچار ترک و انبساط شده و ممکن است فرو بریزد.
- چوب به سرعت شعله ور شده و آتش را گسترش می دهد.
بنابراین، استفاده از پوشش های ضد حریق با ایجاد لایه های محافظ حرارتی می تواند:
- از فروپاشی سریع سازه جلوگیری کند.
- سرعت پیش روی آتش را کاهش دهد.
- از انتقال حرارت به بخش های مجاور جلوگیری کند.
- هزینه های بازسازی و خسارت را کاهش دهد.
با توجه به اینکه بیشتر فعالیت های انسان در زمینه ساختمان سازی به سمت ایمنی هر چه بیشتر این ساختمان ها پیش می رود، وجود این عایق ها یکی از اولین اقداماتی است که می تواند در راستای این ایمن سازی انجام شود. مسئولیت انسانی هر فردی که در زمینه ساختمان سازی فعالیت می کند، اهمیت به وجه ایمنی سازه هایش خواهد بود. بنابراین اجرای چنین پوشش هایی، یک امر انسانی و ضروری است.
انواع پوشش های ضد حریق پس از بروز حریق، و از نفوذ حرارت به اسکلت ساختمان جلوگیری می کنند. این مقاومت می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت دوام داشته باشد ( بسته به نوع عایق ضد حریق ). پس اگر به هر دلیلی در یک ساختمان آتش سوزی اتفاق بیفتد، وجود پوشش های ضد حریق می تواند نقطه اتکایی برای اهالی گرفتار در آن باشد. البته توجه کنید استفاده از این پوشش ها به تنهایی کافی نیست و حتما در ساختمان ها باید از سیستم هایی برای اطفا حریق استفاده شود.
عملکرد پوشش ضد حریق چگونه است؟
عملکرد پوشش های ضد حریق بسته به نوع آن ها متفاوت است، اما در کل هدف مشترک تمامی آن ها ممانعت از رسیدن حرارت شدید به مصالح سازه ای است. برخی از پوشش های ضد حریق هنگام افزایش دما، واکنش شیمیایی انجام داده و متورم می شوند، برخی دیگر مانند یک لایه ضخیم عایق عمل کرده و از انتقال گرما جلوگیری می کنند. مهم ترین مکانیزم های عملکرد این پوشش های ضد حریق شامل موارد زیر است:
- جذب انرژی حرارتی
- ایجاد لایه محافظ غیر قابل اشتعال
- کاهش سرعت گرم شدن مصالح
- افزایش زمان مقاومت در برابر آتش
انواع پوشش های ضد حریق
پوشش های ضد حریق بر اساس نوع ماده، نحوه عملکرد و کاربرد در چنه دسته تقسیم می شوند.
- پوشش های منبسط شونده
- پوشش های پایه سیمانی
- پوشش های اپوکسی
- رنگ های ضد حریق
1. پوشش های منبسط شونده ( Intumescent Coating )
این نوع پوشش ها محبوب ترین و پر کاربرد ترین گزینه برای سازه های فلزی هستند. در مواجهه با حرارت، این مواد واکنش شیمیایی نشان داده و تا 20 برابر حجم اولیه خود متورم می شوند. در نتیجه، لایه ای کربنی و ضخیم ایجاد می شود که مانع رسیدن حرارت به سطوح زیرین می شود.
ویژگی ها:
- ضخامت کم قبل از آتش
- ظاهری زیبا و قابل رنگ آمیزی
- مناسب برای سازه های فلزی، بتنی و چوبی
2. پوشش های پایه سیمانی ( Cementitious Coating )
این پوشش ها از مواد معدنی مانند پرلیت، ورمیکولیت، سیمان و گچ ساخته می شوند. معمولاً به صورت اسپری ضخیم روی سطوح اجرا شده و به صورت فیزیکی مانع انتقال حرارت می شوند.
ویژگی ها:
- مقاومت بالا در برابر آتش
- مناسب برای پروژه های بزرگ صنعتی
- دارای وزن بیشتر نسبت به نوع ماده منبسط شونده
3. پوشش های اپوکسی ( Epoxy Intumescent Coating )
پوشش های اپوکسی بیشتر در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی استفاده می شوند و در برابر شعله مستقیم و انفجار مقاوم اند. این نوع پوشش ها عمر طولانی تری داشته و در برابر شرایط سخت محیطی مقاومت بیشتری دارند.
4. رنگ های ضد حریق
این رنگ ها معمولاً برای چوب، ام دی اف و سطوح داخلی کاربرد دارند. پس از خشک شدن، یک لایه شفاف یا رنگی ایجاد می کنند که در مقابل آتش مقاومت نسبی دارند.
کاربرد های پوشش ضد حریق و مزایای آن
تا به اینجا به صورت کلی با پوشش های ضد حریق آشنا شدیم، پوشش های مقاوم در برابر آتش در طیف گسترده ای از پروژه ها مورد استفاده قرار می گیرند. به طور کلی بیشترین استفاده از انواع پوشش های ضد حریق در موارد زیر خواهد بود:
- ساختمان های مسکونی بلند مرتبه
- مجتمع های تجاری و اداری
- پارکینگ های طبقاتی
- سوله ها و کارخانه ها
- سایت های نفت، گاز و پتروشیمی
- تونل ها، پل ها و زیر گذر ها
- سینما ها، بیمارستان ها و فرودگاه ها
- معادن زیر زمینی
امکان بروز حریق در مکان های نام برده بیشتر از هر مکان دیگری است. به همین خاطر وجود پوشش های ضد حریق در این موارد ضروری است. اگر چه در نمونه های کوچک تر هم می توان چنین پوشش هایی را اجرا کرد، اما مکان هایی که امکان بروز حریق در آنها محتمل تر است، اولویت بیشتری برای اجرا دارند. بنابراین اگر هر سازه دیگری را می شناسید که در محیط آن فعالیت های انجام شده می تواند منجر به ایجاد آتش شود، اجرای پوشش ضد حریق در آن را جدی بگیرید.
مزایای پوشش ضد حریق
استفاده از این پوشش های ضد حریق مزایای متعددی دارد که مهم ترین آن ها عبارت اند از:
- افزایش ایمنی جانی و مالی
- صرفه جویی در هزینه های بیمه و بازسازی
- افزایش مقاومت سازه ها بدون نیاز به تغییرات ساختاری
- قابلیت ترکیب با طراحی معماری مدرن
- تطابق با مقررات ملی و بین المللی ایمنی
اجرای پوشش ضد حریق به چه گونه است؟
نحوه اجرا این پوشش ها بسته به نوع آن ها متفاوت است. در پروژه های حرفه ای، اجرای پوشش ضد حریق معمولاً شامل مراحل زیر است:
- آماده سازی سطح ( تمیز کاری، زنگ زدایی، آستر )
- اجرای پوشش با تجهیزات مناسب ( اسپری، قلم مو یا غلطک )
- کنترل ضخامت و کیفیت اجرا
- انجام تست های حرارتی و تأیید نهایی
توصیه می شود اجرای پوشش حتماً توسط تیم های متخصص و دارای گواهی معتبر انجام شود تا از عملکرد صحیح آن در شرایط بحرانی اطمینان حاصل گردد. شایان ذکر است که شما می توایند با شماره 05137643600 تماس حاصل فرمایید تا متخصصین و کارشناسان تیم سهند ارتباط، شما را راهنمایی کنند و از مشاوره رایگان بهره ببرید.
سوالات متداول درباره پوشش ضد حریق
- آیا استفاده از پوشش ضد حریق برای همه ساختمان ها اجباری است؟
در بسیاری از کشور ها و بر اساس مقررات ملی، استفاده از این پوشش در ساختمان های مرتفع، صنعتی و عمومی الزامی است.
- آیا پوشش ضد حریق قابل رنگ آمیزی است؟
بله، نوع منبسط شونده و برخی از رنگ های ضد حریق قابلیت رنگ آمیزی با رنگ های تزیینی را دارند.
- ماندگاری این پوشش ها چقدر است؟
بسته به نوع پوشش و شرایط محیطی، بین 10 تا 25 سال دوام دارند و در صورت نیاز قابل ترمیم هستند.
کلام پایانی سهند ارتباط در مورد پوشش ضد حریق
پوشش ضد حریق یکی از عناصر کلیدی در طراحی سازه های ایمن و مقاوم در برابر آتش است. انتخاب نوع مناسب پوشش و اجرای صحیح آن، می تواند نقش حیاتی در حفظ جان انسان ها، جلوگیری از تخریب ساختمان ها و کاهش خسارات ایفا کند. با توجه به اهمیت روز افزون ایمنی در پروژه های ساختمانی و صنعتی، سرمایه گذاری در پوشش های ضد حریق، نه تنها یک انتخاب هوشمندانه بلکه یک الزام قانونی و اخلاقی است.