سیستم های اطفاء حریق همواره به عنوان یکی از حیاتی ترین ابزار های ایمنی در صنایع، ساختمان ها و فضا های حساس شناخته می شوند. یکی از فناوری های نوین و کار آمد در این حوزه، سیستم آب مه پاش است. این سیستم با استفاده از فشار بالا و تبدیل آب به ذرات بسیار ریز ( قطرات مه مانند ) توانایی دارد که در زمان وقوع آتش سوزی، شعله ها را به سرعت مهار کرده و دمای محیط را کاهش دهد.
ویژگی منحصر به فرد سیستم آب مه پاش در مقایسه با اسپرینکلر های معمولی این است که با حجم بسیار کمتر آب، اثر بخشی بالا تری دارد. این موضوع باعث می شود که هم خسارت های ناشی از آب کاهش یابد و هم سیستم برای محیط هایی که تجهیزات حساس دارند ( مانند دیتاسنتر ها یا اتاق های برق ) مناسب باشد.
نحوه عملکرد سیستم آب مه پاش
عملکرد سیستم آب مه پاش بر اساس اصول فیزیکی و علمی کاهش دما، جایگزینی اکسیژن و کنترل بخارات سوخت است.
- ایجاد قطرات ریز: نازل های ویژه آب را با فشار بالا به قطرات بسیار کوچک ( کمتر از ۱۰۰۰ میکرون ) تبدیل می کنند.
- خنک سازی سریع: این قطرات سطح وسیعی دارند و به سرعت گرما را جذب کرده و دمای شعله را کاهش می دهند.
- کاهش اکسیژن: وقتی قطرات ریز آب بخار می شوند، حجم بخار تولیدی باعث کاهش اکسیژن اطراف شعله می شود و شرایط برای ادامه احتراق سخت می گردد.
- جلو گیری از انتشار حریق: مه آب بخارات قابل اشتعال را در هوا به دام انداخته و مانع گسترش آتش می شود.
این فرآیند سه گانه ( خنک سازی، رقیق سازی اکسیژن و مهار بخارات سوخت ) باعث می شود که سیستم آب مه پاش حتی با مصرف آب کمتر نسبت به اسپرینکلر های معمولی، کارایی بسیار بالا تری در مهار آتش سوزی داشته باشد.
اجزای اصلی سیستم آب مه پاش و انواع آن
به طور کلی، اجزای اصلی سیستم آب مه پاش به 6 دسته تقسیم می شوند که هر کدام کارایی خاص خود را دارند.
- پمپ فشار قوی: وظیفه تأمین فشار لازم برای تبدیل آب به قطرات ریز را دارد. این پمپ ها معمولاً از نوع پمپ های پیستونی یا سانتریفیوژ خاص هستند.
- مخزن آب: آب مورد نیاز سیستم را تأمین می کند و ظرفیت آن باید متناسب با طراحی محیط باشد.
- شبکه لوله کشی: لوله ها باید مقاوم به فشار بالا باشند، زیرا فشار سیستم آب مه پاش می تواند به چندین صد بار برسد.
- نازل های مه ساز: این نازل ها مهم ترین بخش سیستم هستند و با طراحی خاص، آب را به ذرات بسیار ریز تبدیل می کنند.
- سیستم کنترل و آشکار ساز: دتکتور های دود و حرارت وظیفه تشخیص آتش را دارند و پس از ارسال سیگنال، سیستم فعال می شود.
- فیلتر ها و شیر های کنترلی: برای جلو گیری از ورود ذرات به سیستم و کنترل جریان آب مورد استفاده قرار می گیرند.
انواع سیستم آب مه پاش
سیستم آب مه پاش نوع های مختلفی دارد که به 3 دسته خلاصه می شوند، که عبارتند از:
1. سیستم فشار بالا ( High Pressure ):
- فشار کاری بالای ۸۰ بار دارد.
- قطرات بسیار ریز تولید می کند.
- مناسب برای محیط های حساس مثل دیتاسنتر ها و تجهیزات الکترونیکی.
2. سیستم فشار متوسط ( Medium Pressure ):
- فشار کاری حدود ۳۰ تا ۸۰ بار.
- عملکرد مناسب در صنایع و ساختمان های بزرگ.
- ترکیبی از کارایی بالا و هزینه کمتر.
3. سیستم فشار پایین ( Low Pressure ):
- فشار کاری کمتر از ۳۰ بار.
- قطرات نسبتاً درشت تر تولید می کند.
- برای ساختمان های معمولی و فضا های اداری اقتصادی تر است.
کاربرد سیستم آب مه پاش در صنایع و ساختمان ها
کاربرد سیستم آب مه پاش در مکان های مختلف، متفاوت و متنوع است، و بسته به مکان باید بهترین کاربرد را در نظر داشته باشید.
دیتاسنتر ها و مراکز فناوری اطلاعات
- آب مه پاش بهترین انتخاب برای این محیط ها است زیرا با حجم کم آب، آتش را خاموش می کند و به تجهیزات الکترونیکی آسیب نمی زند.
بیمارستان ها و مراکز درمانی
- برای حفاظت از بیماران و تجهیزات پزشکی گران قیمت، سیستم آب مه پاش با ایجاد مه سبک و بدون آسیب به تجهیزات استفاده می شود.
صنایع نفت و گاز
- در پالایشگاه ها و خطوط انتقال گاز، خطر آتش سوزی بسیار زیاد است. سیستم آب مه پاش با توانایی کاهش سریع دما و خنثی کردن بخارات سوخت بسیار کار آمد است.
ساختمان های مرتفع و هتل ها
- این سیستم در فضا های پر تردد به دلیل کارایی بالا و جلو گیری از انتشار دود بسیار مؤثر است.
انبار ها و مراکز ذخیره سازی کالا
- آب مه پاش می تواند در انبار های مواد شیمیایی، کالا های بسته بندی شده و کالا های حساس به کار گرفته شود.
صنایع حمل و نقل
- کشتی ها، مترو ها و قطار های سریع السیر از این سیستم برای حفاظت از مسافران و تجهیزات استفاده می کنند.
مزایای سیستم آب مه پاش و محدودیت های آن
سیستم های آب مه پاش نسبت به روش های سنتی اطفاء حریق مانند اسپرینکلر یا سیستم های شیمیایی مزایای فراوانی دارند. این مزایا باعث شده اند که بسیاری از صنایع پیشرفته و ساختمان های حساس به سمت این فناوری حرکت کنند.
- مصرف آب کمتر: یکی از بزرگ ترین مزایا این است که آب مه پاش به طور متوسط ۷۰ تا ۸۰ درصد کمتر از اسپرینکلر آب مصرف می کند. این ویژگی علاوه بر کاهش خسارت ناشی از آب، باعث می شود در مکان هایی با دسترسی محدود به منابع آب نیز امکان استفاده وجود داشته باشد.
- کاهش همزمان دما و دود: قطرات ریز آب ضمن جذب سریع حرارت، بخارات و دود ناشی از حریق را نیز کاهش می دهند. این ویژگی باعث افزایش ایمنی افراد و کاهش آسیب های ناشی از استنشاق دود می شود.
- حفاظت از تجهیزات حساس: از آنجایی که حجم آب بسیار کم است، سیستم آب مه پاش حتی در محیط هایی مثل دیتاسنتر ها، اتاق های کنترل یا آزمایشگاه ها بدون آسیب جدی به تجهیزات الکترونیکی استفاده می شود.
- ایمنی برای انسان و محیط زیست: برخلاف برخی سیستم های شیمیایی که می توانند برای سلامتی مضر باشند، سیستم آب مه پاش تنها از آب استفاده می کند و هیچ گونه اثر منفی زیست محیطی ندارد.
- تطبیق پذیری بالا: این سیستم می تواند در صنایع مختلف ( نفت، گاز، پتروشیمی، حمل و نقل، ساختمان های بلند مرتبه، بیمارستان ها و حتی فضا های مسکونی ) مورد استفاده قرار گیرد.
محدودیت ها و چالش های سیستم آب مه پاش
با وجود مزایای متعدد، این سیستم محدودیت ها و چالش هایی دارد که باید هنگام طراحی و انتخاب در نظر گرفته شود:
- هزینه اولیه بالا: تجهیزات فشار بالا و نازل های خاص هزینه بیشتری نسبت به اسپرینکلر دارند.
- نیاز به نگهداری دقیق: فشار بالا و نازل های ریز به نگهداری منظم نیاز دارند.
- مناسب نبودن برای برخی آتش ها: برای آتش های فلزی ( کلاس D ) یا حریق های بسیار وسیع ممکن است به سیستم های مکمل نیاز باشد.
- نیاز به طراحی تخصصی: طراحی و جا نمایی نازل ها باید بر اساس استاندارد های دقیق انجام شود.
نصب و نگهداری سیستم آب مه پاش
نصب سیستم آب مه پاش باید بر اساس استاندارد های بین المللی انجام شود و محل نصب نازل ها باید به گونه ای باشد که هیچ نقطه ای از محیط بدون پوشش باقی نماند.
مراحل نصب
- انتخاب نوع سیستم: فشار پایین، متوسط یا بالا.
- انتخاب تجهیزات: شامل پمپ ها، مخزن ها و نازل های مناسب.
- اجرای لوله کشی: استفاده از لوله های مقاوم در برابر فشار بالا.
- اتصال به سیستم هشدار: دتکتور ها و سیستم کنترل مرکزی.
نگهداری
- بازدید دوره ای: هر ماه بررسی فشار و سلامت نازل ها.
- تست عملکرد: حداقل سالی یک بار تست عملی سیستم.
- تعویض فیلتر ها: برای جلو گیری از انسداد نازل ها.
- کنترل کیفیت آب: استفاده از آب تمیز و بدون ذرات.
اشتباهات رایج در استفاده از سیستم آب مه پاش
با شناختن و اجتناب کردن از نکات اشتباهی که به صورت لیست در زیر آمده است، در هنگام نصب سیستم آب مه پاش، می توانید بیشترین بهره را از این سیستم ببرید.
- استفاده از نازل های غیر استاندارد که توانایی تولید مه ریز را ندارند.
- بی توجهی به فشار سیستم و استفاده از فشار پایین تر از مقدار توصیه شده.
- نصب در محیط هایی بدون در نظر گرفتن نوع آتش سوزی محتمل.
- عدم سرویس منظم که باعث گرفتگی نازل ها می شود.
- استفاده از آب آلوده که می تواند به تجهیزات آسیب بزند.
آینده سیستم آب مه پاش
فناوری آب مه پاش به سرعت در حال پیشرفت است و انتظار می رود در آینده نقش بیشتری در حفاظت از جان و مال ایفا کند:
- سیستم های هوشمند: مجهز به سنسور های هوشمند و اتصال به اینترنت اشیا ( IoT ).
- کاهش هزینه تجهیزات: با تولید انبوه و فناوری های جدید، هزینه ها کاهش می یابد.
- فوم آبی ترکیبی: توسعه سیستم های مه آبی همراه با افزودنی های خاص برای افزایش کارایی.
- کاربرد گسترده تر: استفاده در منازل مسکونی و حتی وسایل نقلیه عمومی.
- دوستدار محیط زیست: سیستم های آینده با کمترین مصرف آب و انرژی طراحی خواهند شد.
سوالات متداول درباره سیستم آب مه پاش
- آیا سیستم آب مه پاش برای همه انواع آتش مناسب است؟
خیر. این سیستم برای آتش های کلاس A، B و C بسیار کار آمد است اما برای آتش سوزی های فلزی ( کلاس D ) کارایی لازم را ندارد. - مصرف آب این سیستم چقدر کمتر از اسپرینکلر است؟
بسته به طراحی و نوع فشار، سیستم آب مه پاش می تواند تا ۸۰ درصد کمتر از اسپرینکلر معمولی آب مصرف کند. - آیا این سیستم به تجهیزات الکترونیکی آسیب می زند؟
خیر، زیرا آب در مقیاس بسیار ریز و با حجم کم پاشیده می شود و آسیب احتمالی به تجهیزات الکترونیکی به حداقل می رسد. - هزینه نصب چقدر است؟
هزینه بسته به نوع فشار ( بالا، متوسط، پایین )، متراژ تحت پوشش و تجهیزات متفاوت است، اما به طور کلی از اسپرینکلر بالا تر است. - سرویس سیستم آب مه پاش هر چند وقت یک بار الزامی است؟
بازدید دوره ای ماهانه و تست سالانه ضروری است. همچنین فیلتر ها باید مرتب تعویض شوند.
کلام پایانی سهند ارتباط در مورد سیستم آب مه پاش
سیستم آب مه پاش به دلیل مصرف آب کمتر، کارایی بالا تر و ایمنی بیشتر، یکی از پیشرفته ترین روش های اطفاء حریق در دنیا است. این سیستم به ویژه برای محیط های حساس مانند دیتاسنتر ها، بیمارستان ها، صنایع نفت و گاز و ساختمان های مرتفع گزینه ای ایده آل محسوب می شود.
انتخاب درست، نصب اصولی، نگهداری منظم و آموزش پرسنل کلید موفقیت در استفاده از این فناوری است. شرکت سهند ارتباط در مشهد آماده است تا خدمات تخصصی طراحی، نصب و پشتیبانی سیستم های آب مه پاش را برای پروژه های صنعتی، تجاری و ساختمانی ارائه دهد.